Fas-İspanya Ortak Yüksek Komite Toplantısı iki ülke arasındaki buzları eritti mi?

Abdulmalik es-Saadi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi El-Imrani Buhubze: - "İspanya, Fas'la ilişkilerini güçlendirme konusunda eskisinden daha istekli. Önceden planlanan bu toplantının düzenlenmesi, işlerin doğru yolda ilerlediğini gösteriyor" - "İspanya'daki Sosyalist Parti'nin açıklaması netti ve AP'nin bu saçmalığına (Fas'taki insan hakları ihlalleriyle ilgili kabul edilen karar tasarısı) ortak olmayacağını teyit etme yönündeydi"

AHMED BİN TAHİR - Fas ile İspanya arasında, Batı Sahra sorunu ve düzensiz göçmen akınıyla başlayan diplomatik krizin çözülmesinin ardından dün Rabat'ta düzenlenen Fas-İspanya Ortak Yüksek Komite Toplantısı, ilişkilerin rayına girdiğinin göstergesi olarak yorumlandı.

Fas ile İspanya ilişkileri ilk olarak 22 Nisan 2021'de, Batı Sahra'daki ayrılıkçı Polisario Cephesi Genel Sekreteri İbrahim Gali'nin, yakalandığı Kovid-19'dan dolayı tedavi görmesi için İspanya'ya götürülmesiyle gerildi.

Fas, Madrid'deki büyükelçisini geri çekti ve ardından 17-19 Mayıs 2021'de yaklaşık 8 bin düzensiz göçmenin yürüyerek ya da yüzerek Ceuta kentinin kuzey (Benzu) ve güney (Tarajal sahili) sınırlarından İspanya tarafına geçmesine göz yumdu.

İki ülke arasındaki bir diğer kriz ise Haziran 2022'de İspanya'ya bağlı Melilla kentine Fas sınırından gelen düzensiz göçmen akınında Fas tarafında 23 kişinin öldüğü ve çok sayıda kişinin yaralandığı, uluslararası toplumun da tepkisini çeken trajik olay olmuştu.

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez'in 14 Mart 2022'de Fas Kralı 6. Muhammed'e mektup göndererek, Batı Sahra sorununun çözümünde Fas'ın önerdiği özerklik planını doğru bulduğunu açıklamasıyla kriz sona ermiş ve bundan bir ay sonra Sanchez, Kral 6. Muhammed'in davetiyle Rabat'ı ziyaret etmişti.

- Toplantı, ilişkilerdeki iyileşmeyi gösteriyor

Abdulmalik es-Saadi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi El-Imrani Buhubze, iki ülke ilişkilerinin gelgitler yaşadığı bu sürecin ardından düzenlenen Fas-İspanya Ortak Yüksek Komite Toplantısı'nı AA'ya değerlendirdi.

Söz konusu toplantının uzun zaman önce planlandığını söyleyen Buhubze, "İspanya, Fas'la ilişkilerini güçlendirme konusunda eskisinden daha istekli. Önceden planlanan bu toplantının düzenlenmesi, işlerin doğru yolda ilerlediğini gösteriyor." dedi.

İspanyol yetkililerin pek çok kez ikili ilişkilerin iyileşmesi isteğini dile getirdiğini kaydeden Buhubze, bu bağlamda, Madrid yönetiminin, Fas'ın ulusal çıkarlarıyla ilgili konularda olumlu tavır takındığına işaret etti.

Fas'ın, Batı Sahra konusunda tavrını netleştirmediği için söz konusu toplantıyı birçok kez ertelemesine rağmen İspanya'nın toplantının düzenlenmesi konusunda ısrarcı olduğunu aktaran Buhubze, şunları kaydetti:

"İspanya'nın (Batı Sahra konusunda) uygun tavrı almasından sonra hükümet de bunu ülkedeki kurumlara yansıttı. Bu durum, Rabat yönetiminin eğilimleri doğrultusunda Fas'la ilişkilerini geliştirmek istediğini gösteriyor."

Buhubze, Fas'ın, tek tarafın faydalanmasını sağlamak yerine ortak çıkarlara dayalı bir ilişki inşa etmeye çalıştığını belirtti.

- Çözüm bekleyen meseleler

İkili ilişkilerde çözüm bekleyen ancak toplantıda gündeme getirilmesi mümkün olmayan meseleler olduğuna dikkati çeken Buhubze, Ceuta ve Melilla'nın bunlardan biri olduğunu vurguladı.

Toplantının hedefinin, iki ülke arasındaki ilişkilerin ilkelerini ve temellerini belirlemek olduğunu aktaran Buhubze, "Fas, ortaklarının, ortada göz önüne alınması gereken yeni bir durum olduğunu anlamasını istiyor." değerlendirmesinde bulundu.

Avrupa Parlamentosunun (AP), Fas'taki insan hakları ihlalleriyle ilgili kabul ettiği karar tasarısı ve parlamentodaki sosyalist grubun aksine İspanyol sosyalistlerin bu karara karşı oy kullanmasını da değerlendiren Buhubze, "İspanya'daki Sosyalist Parti'nin açıklaması netti ve AP'nin bu saçmalığına ortak olmayacağını teyit etme yönündeydi." dedi.

Fas-İspanya Ortak Yüksek Komite Toplantısı kapsamında dün iki ülke arasında göç alanında işbirliğine yönelik anlaşmaların yanı sıra turizm, ulaştırma, çevre, iklim değişikliğiyle mücadele, sürdürülebilir kalkınma, sağlık, tarım, kültür, bilimsel araştırmalar gibi çeşitli alanlarda da toplamda 17 mutabakat zaptı ve anlaşmaya imza atılmıştı.